ارز دیجیتال چیست؟

ارزهای دیجیتال چیست؟

ارز دیجیتال یک واحد پول غیرملموس و رمزنگاری شده است که پشتوانه آن در اکثر موارد بر اساس عرضه و تقاضای بازار بوده و ارزش این نوع ارزها نیز بر اساس همین معیار تعیین می شود. معمولا به ارزهای دیجیتال پول الکترونیکی نیز گفته می شود. واژه ارز دیجیتال ترجمه فارسی عبارت انگلیسی«cryptocurrency» است.

این کلمه انگلیسی از دو عبارت crypto‌ به معنای رمز و currency به معنای ارز تشکیل شده است. به همین دلیل گاهی از معادل رمز ارز یا ارز رمزگذاری شده ، برای این مفهوم نیز استفاده می‌شود. ارزهای مجازی به دو دسته متمرکز و غیرمتمرکز تبدیل می شوند. پول مجازی متمرکز زیر نظر یک شرکت یا موسسه واسطه ای خاص فعالیت می کنند. توجه به این نکته بسیار ضروری است که ارزهای دیجیتال قابلیت نقدشوندگی نداشته و تنها به صورت آنلاین قابل مبادله هستند.

بسیاری از افراد با شنیدن ارز دیجیتال به یاد بیت کوین افتاده و تاریخچه آن را وابسته به موجودیت این ارز دیجیتال می دانند. این در حالی است که قدمت ارزهای دیجیتال بیش از ۳۰ سال بوده و بیت کوین که یکی از این نوع ارزها است کمتر از ۱۰ سال سن دارد. تاریخچه ارزهای دیجیتال به سال ۱۹۸۳ میلادی برمی گردد که دیوید چام (David Chaum) اهل آمریکا برای اولین بار تحت عنوان مقاله ای مطرح شد. هفت سال بعد یعنی در سال ۱۹۹۰ دیوید چام این ایده را گسترش داده و  به منظور تجاری سازی ایده خود شرکتی را به نام دیجی کش (Digi cash)  راه اندازی کرد. این ایده سال ۱۹۹۸ با شکست مواجه شد و شرکت کاملا ورشکسته شد.

دسته بندی ارزهای مجازی

ارزهای مجازی به دو دسته متمرکز و غیرمتمرکز تبدیل می شوند. پول مجازی متمرکز زیر نظر یک شرکت یا موسسه واسطه ای خاص فعالیت می کنند. توجه به این نکته بسیار ضروری است که ارزهای دیجیتال قابلیت نقدشوندگی نداشته و تنها به صورت آنلاین قابل مبادله هستند.

مزایای ارز دیجیتال نسبت به پول

• هنگام انجام مبادلات با ارزهای رایج معمولا یک واسط به نام بانک وجود دارد که معاملات شما را از همه جهت می تواند نظارت و مدیریت کند. برای مبادلات ارزهای دیجیتال هیچ نهاد ناظری وجود نداشته و کاربر می تواند برای تمامی افرادی که دارای کیف پول مجازی هستند، مبلغ و یا اعتبار مورد نظر را واریز نماید.
• از دیگر مزایای این نوع ارزها می توان به فراگیر بودن و عدم وابستگی به مرزهای جغرافیایی است. برای مبادلات بین المللی شما می بایست از ارزهای مورد تایید بنگاه و یا کشور مقصد استفاده می نمودید، تا آن شخص یا بنگاه نیز بتواند با آن پول به مبادلات خود بپردازد.اما با حضور ارزهای دیجیتال این مشکل برطرف شده و تمامی مردم جهان می توانند فارغ از هرگونه مرز و سرزمینی که در آن زندگی می کنند، به معاملات و تجارت خود بپردازند.
• امنیت بسیار بالا از دیگر مزایای این ویژگی می باشد. ارزهای دیجیتال با کدهای پیچیده ای که بر روی آن ها پیاده سازی شده کار را برای هکرها دشوار کرده است. از دیگر قابلیت های این نوع ارزها می توان به پیاده سازی آن ها بر روی بستری به نام (Blockchain) اشاره کرد. که در ادامه به بررسی بیشتر این فناوری می پردازیم.
• حذف واسطه‌ها و دلالان در معاملات ارزی
• پنهان کردن هویت اشخاص طرف معامله
• کارمزد کم و در حد صفر تراکنش‌ها
• سرعت بالای تراکنش
• انتشار ارز بدون پشتوانه مالی
• امنیت بالای ارز
• غیرقابل هک بودن ارز
• امکان انتقال پول به بانک‌ها بدون درنظر گرفتن قوانین کشورها

معایب ارز دیجیتال

• به دلیل پایین بودن حجم معاملات در حوزه ارزهای دیجیتالی اخبار با ضریب اهمیت کم و مبادلات بسیار ناچیز نیز بر ارزش ارزهای دیجیتال تاثیرگذار بوده و مرز ثروتمند شدن و ورشکستگی در این بازار به ضخامت یک تار مو است.
• یکی دیگر از معایب ارزهای دیجیتال بازگشت ناپذیر بودن آن است. به این صورت که اگر شما به اشتباه بخشی و یا کل پول های خود را از دست بدهید، هیچ نهادی ضامن بازگرداندن پول‌های دیجیتال شما نیست.
• کیف پول های مجازی که تمام ارزهای شما در آن ذخیره می شود. به دلیل ذخیره شدن در هارد دیسک شما یا ویروسی شدن آن ممکن است تمام دارایی شما از دست برود و دیگر راهی برای بازگردانی آن وجود ندارد.
• غیر قابل برگشت بودن تراکنش
• عدم امکان پیگیری
• نوسانات زیاد قیمت‌ها
• امکان هک شدن صرافی‌ها و درگا‌ه‌های پرداخت
• ریسک از دست دادن پول

ارزهای مجازی و بلاک چین (Blockchain)

بلاک چین در حالت کلی یک نوع سیستم ثبت اطلاعات و گزارش است. تفاوت اصلی بلاک چین آن با دیگر سیستم ها به اشتراک گذاری اطلاعات است. همچنین با استفاده از رمزنگاری امکان حذف و دستکاری اطلاعات ثبت شده غیرممکن است. بیت کوین اولین شرکتی است که از این فناوری برای ارز دیجیتال خود بهره برده است. کارکرد این فناوری به گونه ای است که هر اطلاعاتی در بلاک مخصوص به خود ذخیره می گردد و نمی تواند به بلاک دیگری تجاوز کند.

این بلاک ها با چیزی مانند یک زنجیر به یکدیگر متصل می شوند. این سیستم را کسی نمی تواند به صورت دستی مدیریت کرده و تنها می توان پس از طراحی و بررسی آن را به اصطلاح آزاد سازی نمود. امروزه اکثر ارزهای دیجیتال از این سیستم بهره می برند.

انواع ارز دیجیتال معروف و معتبر

♦   بیت کوین (BTC)

بیت کوین (Bitcoin) را باید پرچدار ارزهای دیجیتال نامید. طلای دیجیتال  که با ورود خود در سال ۲۰۰۹ و پیشرفت روزافزون تا سال ۲۰۱۷ تحولی بزرگ در این عرصه به وجود آورد به طوری که ارزهای دیگر را بر مبنای آن ارزیابی می‌کنند و نیز ارزهای دیجیتال نوینی بر پایه آن ساخته می‌شود که به فورک کوین یا انشعابات کوین مشهور هستند. برای وارد شدن به بازار بیت کوین نیازی به سرمایه نیست و هر شخص تنها با داشتن یک کامپیوتر قادر به خرید و فروش بیت کوین است.

اولین رمز ارز معرفی شده به بازار بیت‌کوین است که به ویژه از سال 2018 و پس از افزایش قیمت ناگهانی آن، توجه بسیار زیادی را به خود جلب کرد. به طوری‌که لقب پادشاه ارزهای دیجیتال را به خود گرفته است و پس از آن سایر ارزهای دیجیتال وارد بازار شدند .

این نوع پول نسبت به پول‌های واقعی به دلایلی از قبیل: عدم نیاز به جابه‌جایی، نداشتن ماهیت فیزیکی، راحتی در انجام معاملات به دلیل حذف واسطه، مصونیت تورمی و کاهش ارزش و همچنین امنیت بسیار بالا نسبت به دیگر ارزهای موجود، از برتری بیشتری برخوردار است. ارزهای دیجیتال توسط ماینرها با استفاده از انواع روش‌های استخراج ارز دیجیتال تولید می‌شوند .

♦   اتریوم (ETC)

اتریوم (Ethereum) رقیب جدی بیت کویین که دومین ارز دیجیتال پرطرفدار و محبوب در دنیا است. شبکه‌ای در جهت توسعه و ایجاد اپلیکیشن‌ها که ارز استخراج شده از آن‌ها، توسط کاربران به اتر (Ether) نامیده می‌شود.‌

از سال ۲۰۱۶ به بعد اتریوم به دو دسته اتریوم کلاسیک (ETC) و اتریوم ETH تقسیم شد.

در ساده‌ترین تعریف، اتریوم یک زیرساخت آزاد مبتنی بر فناوری بلاک‌چین است. اتریوم سیستمی غیرمتمرکز است به این معنا که توسط هیچ‌کدام از دولت‌ها یا یک قدرت مرکزی کنترل نمی‌شود. این سیستم توسط هزاران رایانه در سراسر جهان اداره و مورد استفاده قرار می‌گیرد. همه افراد می‌توانند مالک این شبکه باشند و در کنترل آن نقش داشته باشند.

ساختار توزیع‌شده و غیرمتمرکز اتریوم به گونه‌ای است که پس از پیاده‌سازی یک برنامه روی شبکه اتریوم، این برنامه دیگر قابل‌توقف و دستکاری نیست، حتی اگر آن شخص بوجود آورنده اصلی این شبکه باشد. رویکرد متمرکز معایبی هم دارد که برای مثال باعث می‌شود، سرورها و برنامه‌های کاربردی در برابر عواملی مانند: حملات هکرها و حتی قطع برق آسیب‌پذیر شوند. از طرفی دیگر اطلاعات کاربران به راحتی می‌توانند توسط خود شرکت‌ها، هکرها و حتی کارمندان مورد سوء استفاده قرار گیرند.

♦   کش (BCH)

بیت کوین کش (Bitcoin Cash) یکی از فورک‌های بیت کوین است که از روی آن با ساختار و قوانین جدیدی پدید آمد.

♦   پیرکوین (Perecoin)

از قدیمی‌ترین ارزهای دیجیتال که با هدف صرفه‌جویی در انرژی توسط گروهی با نام مستعار “sunny king” به همراه پرایم کوین در سال ۲۰۱۲ وارد بازار شد. پیرکوین نیز بر پایه بلاکچین و ساختاری مشابه بیت‌ کوین دارد.

♦   ریپل (XRP)

ریپل یکی دیگر از ارزهای دیجیتال قدرتمند که تا رتبه دوم ارزهای پرطرفدار صعود کرده است اما چندی بعد تنزل پیدا کرد. ریپل شبکه‌ای متمرکز برای بانک‌ها به منظور انتقال پول است. در فرایند انتقال پول ابتدا به توکن (XRP) که همان ارز دیجیتال است، مبدل گشته و در بانک مقصد به صورت پول در می‌آید.

♦   تتر ( Tether)

این ارز که با نماد (USDT) و سکه پایدار شناخته می‌شود. تتر از دلار آمریکا پشتیبانی کرده و به صورت همتا به همتا بدون هیچ محدودیتی انجام می‌شود.

تتر (Tether) با واحد اختصاری USDT یکی از انواع ارزهای دیجیتال است. از مهم‌ترین ویژگی‌های تتر این است که از نوسانات بازار ارزهای دیجیتال محفوظ است. در اصل به عنوان ابزاری برای کنترل عدم پایداری قیمت در معاملات رمز ارزها مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این ترتیب این ارز دیجیتال بلاک‌چین‌محور، هم از امکانات ارزهای دیجیتال بهره‌مند است و هم مشابه ارزهای رایج فیزیکی، فاقد نوسانات قیمت رمز ارزها می‌باشد.

دلیل این که تتر دچار نوسان قیمت سایر رمز ارزها نمی‌شود، این است که این ارز دیجیتال توسط ارزهای فیات (از جمله دلار، یورو و ین) پشتیبانی می‌شود. در نتیجه، برخلاف رمز ارزهایی مانند بیت‌کوین یا اتریوم، ارزش تتر بسته به قیمت ارزی که پشتوانه اصلی آن است افزایش یا کاهش می‌یابد.

از انواع دیگر ارزهای دیجیتال میتوان به ریپل (XRP)، بیت کوین کش (BCH)، لایت کوین (LTC)، بایننس کوین (BCH)، بیت کوین SV (BSV)، استلار (XLM)، مونرو (XMR)را نام برد.

♦   زی کش (Zcach)

از مهم‌ترین و امن‌ترین ارزهای دیجیتال در جهان است که مانند بیت کوین و اتریوم بر پایه بلاک چین بوده و اوپن سورس است. زی کش را به خاطر امنیت بالای آن می‌شناسند.

♦   دش (Dash)

ارز دش در سال ۲۰۱۴ در ابتدا با نام Xcoin عرضه شد ولی چندی بعد Darkcoin و امروزه دش نامیده می‌شود. این ارز نیز فورک بیت کوین بوده اما سرعت و حفظ حریم شخصی پایین‌تر از آن دارد.

♦   لایت کوین (LTC)

عملکردی مشابه بیت کوین داشته و به برادر کوچکتر آن و به نقره دیجیتال معروف است. ارزی همتا به همتا که در سال ۲۰۱۱ به وجود آمد و از سرعت تراکنش بالاتری نسبت به بیت کوین برخوردار است اما محدودیت عرضه داشته و در حدود ۸۴ میلیون توکن است.

♦   ارز EOS

این نوع ارز مشابه اتریوم و در اصل جهت رقابت با آن وارد بازار شد. پلتفرم بلاکچینی که شبکه‌ای با سرعت بالاتر از اتریوم برای پشتیبانی از اینترنت اشیا (IOT) به وجود می‌آورد. EOS توسطDan Larimer در یک ICO به بازار ارزهای دیجیتال وارد شده است قدرت پشتیبانی از ۵۰ هزار تراکنش در هر ثانیه را دارد.

♦   کاردانو (ADA)

یکی دیگر از پلتفرم‌های مشابه اتروم که با هدف دریافت و ارسال پول توسط چارلز هاپکینسون (موسس اتروم) در سال ۲۰۱۵ به وجود آمده و حدود ۹۵ درصد از شرکت‌های ژاپنی از آن پشتبانی می‌کنند از این رو به اتریوم ژاپن مشهور است.

♦   استلار ( XLM)

یکی دیگر از ارزهای معتبر و موفق بوده به طوری که در سال ۲۰۱۷ رشد چشمگیر ۲۹۰۰۰ درصدی را داشته است. استلار پس از اختلاف نظر دو تن از موسسان ریپل با دیگر اعضا، به وجود آمد که برخلاف ریپل اوپن سورس بوده اما مشابه آن برای تراکنش‌هاس سریع و انتقال پول است.

♦   ارز NEO

این پلتفرم تا حدود زیادی شبیه اتروم بوده و پلتفرم شبکه‌ای جهت انتقال و توسعه قراردادهای هوشمند است که به گفته کارشناسان حوزه بلاکچین، در آینده و بر اقتصاد نوین و هوشمند بسیار تاثیرگذار خواهد بود.

♦   آیوتا (IOTA)

آیوتا در واقع یک دفتر توزیع عمومی یا public distributed ledger بوده که هر تراکنش‌ اتفاق افتاده در شبکه خود را به اسم Tangle در ساختار جدیدی به نام (Directed Acyclic Graph) که اختصارا DAG گفته می‌شود، نگهداری کرده و با حذف انرژی برای استخراج، کارمزد را به صفر رسانده است.

سخن آخر

بنا بر آنچه گفته شد انواع ارز دیجیتال به منظور تبالات و انتقال حوالجات ارزی با تمام مزیت‌های ارز واقعی و کاغذی ایجاد شد که بسیاری از معایب پول سنتی را مانند واسطه‌های نظیر بانک را از بین برد. البته مشکلات و ریسک‌های نیز در ارزهای دیجیتال هنوز وجود دارد که به حل شدن آن‌ها در آینده بسیار امیدوار هستند.