یکی از شرکای استراتژیک ایران، افغانستان است و در ۲ دهه گذشته یکی از ۵ مقصد اصلی صادرات کالاهای ایرانی بوده است.
براساس اعلام رسمی گمرک ایران، تا پایان تیر، یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۷۲۸ میلیون دلار از ایران به افغانستان صادر شده است.
یکی از استانهای همجوار با کشور افغانستان، خراسان جنوبی است ، این استان 332 کیلومتر مرز مشترک با افغانستان دارد و با ولایت های فراه و هرات این کشور هم مرز است.
ولایت فراه شامل مرزهای شهرستانهای سربیشه، درمیان و نهبندان می شود و ولایت هرات هم مرز با شهرستان زیرکوه خراسان جنوبیست.
فراه ولایت سرسبز و ۵۷۳ هزار نفر جمعیتی در غرب افغانستان است که علاوه بر مرز مشترک با ولایات هرات، نیمروز، هلمند و غور، ٢٩٠ کیلومتر مرز مشترک با ایران دارد که کامل هم مرز با خراسان جنوبیست.
43 روز پیش این نقطه اتصال خراسان جنوبی به کشور افغانستان به دست طالبان افتاد و تا این ولایت ثروتمند اما توسعه نیافته روی دیگری از سیاست را در خود ببیند.
98 درصد تجارت از مرزهای خراسان جنوبی با ولایت فراه که ولایت بازرگانان و سرمایه داران در این کشور مشهوره است صورت می گیرد.
تردد روزانه 250 تا 500 کامیون
از گمرک مرزی ولایت فراه در مرز با ایران یعنی ابونصر فراهی ، عواید زیادی نصیب افغانستان میشود. این معبر صادراتی گرچه چندی پیش به دست نیروهای طالبان افتاد و چند روزی صادارت انجام نشد اما هم اکنون روزانه 250 تا 500 کامیون برای بارگیری از آن به بازارچه مرزی ماهیرود خراسان جنوبی می آیند.
برخی از کارشناسان معتقد به این بودند که اگر طالبان بر افغانستان تسلط کنند زنگ هشدار برای مسیرهای تجارت ایران با افغانستان به صدا درآورده خواهد آمد اما تاکنون در مرزهای این استان بعد از بازگشت امنیت به مرز و فروکش کردن درگیری ها اینگونه نبوده است و صادارت همانند گذشته روال عادی خود را در این مرز طی می کند.
این بازارچه 17 تیر به علت حضور طالبان در ولایت فراه و گمرک ابونصر فراهی بسته شد اما 19 تیر مجدد بازگشایی و مبادلات تجاری در حال انجام است، چرا که این گمرک با تغییر مدیریت روبه رو بود و به تجارت صدمه ای وارد نشد و اگر هم دو روز مرز بسته شد علت آن تعطیلات آخر هفته از سوی مسولان ایرانی اعلام شد.
تجارت عادی است
به سراغ تعدادی از رانندگان و تجار افغانی در بازارچه ماهیرود درح خراسان جنوبی رفتیم .
یکی از رانندگان افغانی که در حال بارگیری کالاست می گوید: خدا رو شکر امنیت برقرار است مشکلی برای او و دیگر رانندگان برای حمل کالا وجود ندارد .
یکی از تجار افغانستان هم که بیشتر تبادلات تجاری او از گمرک ابونصر فراهی صورت می گیرد می گوید: در همان دو روز اول به علت شرایط منطقه دچار مشکل برای صادارت کالا شدند اما بعد از گذشت دو روز شرایط به حالت عادی بازگشت و هم اکنون کالاهای آنها وارد و یا صادر می شود.
یکی دیگر از تجار افغانی هم که سالهاست با ایران رابطه دارد حضور طالبان را به نفع خود می داند چرا که از آنها عواض و مالیاتی گرفته نمی شود.
هم اکنون هیچ محدودیتی در صادارت و واردات کالا از افغانستان به خراسان جنوبی وجود ندارد و به همان اندازه گذشته صادارت در حال انجام است.
رئیس بازارچه ماهیرود شهرستان سربیشه نیز می گوید: در همان روزهای اول صادرات کمی دچار مختل شد اما هم اکنون هیچ مشکلی در حوزه صادارت و واردات کالا در سومین معبر رسمی صادرات کشور به افغانستان نداریم .
صادرات 848 هزار تن کالا
40 درصد صادرات ایران به افغانستان از مرز ماهیرود خراسان جنوبی انجام می شود.
کیانی افزود: در 5 ماه گذشته از این بازارچه 848 هزار و 200 تن کالا صادر شده است که 371 هزار و 313 تن سهم کالاهای خراسان جنوبی و 476 هزار و 887 تن سهم سایر استانهاست که از تنها معبر رسمی صادارت خراسان جنوبی به افغانستان صادر شده است.
وی ارزش کالاهای صادارتی 262 میلیون دلار اعلام کرد که 41 درصد از نظر ارزشی رشد داشته است.
کیانی افزود: همچنین در این مدت 495 تن کالااز این کشور وارد خراسان جنوبی شده است که ترنجبین، شاهدانه ، تخم ریحان ، گل پر و تخم اسپند از جمله انهاست.
در آن سو برخی از مردم شهرهای مرزی خراسان جنوبی هم با توجه به اعلام تغییر سیاست های طالبان نسبت به گذشته ، آنها را خطری برای مردم افغانستان نمی دانند .
یکی از اهالی شهرستان درمیان خراسان جنوبی که با فراه افغانستان هم مرز است می گوید: از آنجایی که سیاستهای طالبان تغییر کرده هیچ گونه تهدیدی برای مردم عادی به حساب نمی آیند و مردم می توانند با آرامش کار خود را انجام دهند.
امنیت در افغانستان
یکی از رانندگان این شهرستان هم که سالهاست کار صادارت کالا به کشور افغانستان را از بازارچه گلورده انجام می دهد می گوید: در گذشته هنگام تردد در این کشور با افرادی برخورد می کردیم که خواستار پرداخت رشوه برای جابجایی کالا بودم اما هم اکنون که به این کشور سفر می کنم از آن افراد خبری نیست و با امنیت و آسوده خاطر می توانم کالاهای بارگیری را در مقصد تحویل دهم.
یکی از شهروندان شهرستان مرزی نهبندان هم با بیان اینکه شاید هم اکنون برخی از مردم افغانستان به علت درگیری های پیش آمده در این کشور دچار مشکل شده باشند و امید داریم در آینده مشکلی نداشته باشند می گوید: امیدواریم سیاستهای طالبان تغییر نکند و بازارچه دوکوهانه هم مجدد فعال شود تا شاهد رونق صادرات و مبادلات تجاری با این کشور از این بازارچه هم باشیم .
برخی دیگر از مردم شهر های مرکزی خراسان جنوبی همچنان ترس از ورود طالبان و ناآرامی هایی که در گذشته برای آنها بوجود آوردند را دارند.
یکی از اهالی شهرستان زیرکوه می گوید: اگر چه آنها اعلام می کنند تغییر کرده اند اما آنها همان طالبان هستند و وجود آنها برای ما خطر است.
شهرستان زیرکوه خراسان جنوبی نیز با ولایت باستانی چهار میلیون و ۳۶۳ هزار نفری هرات افغانستان هم مرز است و در نزدیکی آن شهرهای شیندَند (سبزوار)، غوریان و اَدرَسکن افغانستان قرار دارد ، نزدیک ترین روستای این کشور کلاته نظر 7 هزار نفری در جوار بازارچه مرزی یزدان زیرکوه است.
یکی از اهالی روستای کلاته نظر در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما با اشاره به اینکه هم اکنون گروه کمی از طالبان در این روستای پر جمعیت مستقر اند گفت: ترسی که در گذشته از طالبان در مردم این منطقه دیده میشد هم اکنون وجود ندارد و شرایط زندگی عادیست اما در برخی از شهرهای نزدیک شاهد تحرکاتی از سوی مردم هستیم .
یکی دیگر از اهالی روستای کلاته نظر که راننده کامیون های کالا در افغانستان است با ابراز رضایت از حضور طالبان افزود: در گذشته شاهد دزدی و قاچاق زیادی در این منطقه بودم اما هم اکنون این گونه وقایع رخ نمی دهد و در بحث حمل و نقل هم از ناآرامی که هنگام تردد داشتم دیگر خبری نیست.
افغانستان نیازمند مبادلات تجاری
با تشدید ناآرامی های داخلی در افغانستان و تحرکات طالبان در این کشور خیلی از تجار و فعالان اقتصادی ایران و افغانستان نگران مبادلات تجاری و مرزی میان دو طرف بودند، کنترل ولایت های مرزی همجوار با ایران از جمله هرات، فراه و نیمروز به دست طالبان به این نگرانی ها افزود.
تحولات داخلی افغانستان در دو ماه اخیر هر چند در همان ابتدا روند صادرات کالا به این کشور را مختل کرد اما پس از چند روز وقفه دوباره مبادلات تجاری میان دو طرف از سر گرفته شد.
آمار های گمرک از میزان صادرات کالا به افغانستان در دو ماه گذشته نشان از روال عادی تجارت خارجی و تمایل تجار افغان برای واردات کالا از ایران دارد.
افغانستان کشوری محصور در خشکی است و از آنجا که به دریای آزاد راه ندارد تنها راه دسترسی به بازارهای جهانی را در تداوم مناسبات تجاری با کشورهای همسایه می داند؛ در این میان ایران به واسطه مرزهای طولانی با این کشور یکی از شرکای اصلی تجاری با افغانستان است که به نظر می رسد تحولات داخلی افغانستان کمترین تآثر منفی را در ادامه این مناسبات خواهد داشت. کما اینکه طالبان در روزهای اخیر بارها اعلام کرده اند به دنبال مناسبات و روابط دوستانه با تمامی کشورهای جهان به ویژه همسایگان شان هستند.
ترانزیت از ایران نیز به این کشور همچنان ادامه دارد و از مرز خراسان جنوبی ادامه دارد و همچنان همانند گذشته برقرار است بطوری که از آغاز سال تاکنون 31 هزار و 257 تن کالا که شکر، روغن و مرغ منجمد از جمله آنهاست از مرز ماهیرود این استان با هزار و 112 کامیون که از کشورهای ترکیه، عراق،هند، اندونزی و روسیه ترانزیت شد.