در گذشته ارتباط ارباب رجوع با کارشناس گمرکی به صورت مستقیم بود و این خود باعث ایجاد فساد اداری فراوانی شده بود. از این رو سیستم EPL راهاندازی شد و برای جلوگیری از فساد اداری و مالی کارشناس مجازی گمرک، جایگزین کارشناس متمرکز شد.
در سال 1393 پس از راهاندازی سیستم EPL توسط گمرک پس از ثبت سفارش و اظهار الکترونیکی کالا، نسبت به تعرفه و ریسکپذیر بودن کالا، تعیین مسیر میشود. (ما در مقاله ترخیص کالا در مورد مسیرهای گمرکی به صورت مشروح صحبت کردهایم) چنانچه کالا و محموله در مسیر قرمز قرار گیرد، سیستم بصورت اتوماتیک، کارشناسی در یکی از گمرکات کشور به صورت ناشناخته برای بررسی اظهارنامه گمرکی تعیین میکند. همانگونه که از اسم کارشناس مجازی گمرک پیداست، صاحب کالا و اظهارکننده هیچ اطلاعاتی در مورد کارشناس و اینکه از کجا و چه گمرکی بررسی میکنند را ندارند. این روند مانع تبانی بین کارشناسان و ارباب رجوع میشود.
امکان دارد اینجا این سوال پیش بیاید که آیا کارشناس مجازی اظهارکننده و ترخیصکار را میتواند مشاهده کند؟ بله کارشناس مجازی در پنل کاربری خود در EPL میتواند اطلاعات صاحب کالا، اظهارکننده و ترخیصکار را مشاهده کند. ولی برای اظهارکننده و حقالعمل کار این دسترسی وجود ندارد.
از مهمترین مزیت این امر میتوان به تسریع در امور گمرکی و ترخیص کالاها و همچنین قطع ارتباط بین اظهارکننده و کارشناسان را عنوان کرد. دومین مزیت استفاده از کارشناس مجازی برای بازدید کالا میباشد. کارشناس مجازی درخواست بازدید برای گمرک ارسال میکند و ارزیاب بعد از بازدید کالا اطلاعات را را به صورت الکترونیکی به کارشناس مجازی ارسال میکند. بعد از اتمام کار اگر مشکلی باشد کارشناس به کارتابل مدیریت و معاون گمرک محل اظهار گزارش ارسال میکند. تعداد گمرکاتی که در آنها کارشناسی اظهارنامهها به صورت مجازی انجام میشود با اضافه شدن ۲۸ گمرک جدید به ۷۲ گمرک افزایش یافت.
اسامی این گمرکات بدین شرح است: